• Ballina
  • Planikimi
    • Testi i ndërmarrësisë

    • Format juridike

    • Plani i biznesit

    • Buxheti për startup

  • Themelimi
    • Procedurat e regjistrimit

    • Shkathtësitë financiare

    • Taksat dhe tatimet

    • Kontrata e punës

    • Faturë tatimore

  • Rritja
    • Qasja në tregje

    • Digjitalizimi i ndërmarrjes

    • Gatishmëria për eksport

    • Ekonomia e gjelbër

    • Koventat e ILO-së

  • Këshilla
  • Webinarë
  • Publikime


A. Biznesi dhe Menaxhimi
A.1: A kemi bazën financiare për të mbështetur aktivitetet e eksportit?
Inicimi i aktiviteteve të eksportit mund të jetë shumë i kushtueshëm, në varësi të përvojës së mëparshme, tregut të synuar etj. Përveç kostove të infrastrukturës për krijimin e një departamenti të eksportit, kompanitë duhet të investojnë në hulumtimin e duhur të tregut, materialin e përshtatshëm promovues, regjistrimin e produktit ose markës tregtare, rritjen e kostove dhe mjeteve të prodhimit, etj. Disa produkte të caktuara mund të kenë nevojë të modifikohen për të përmbushur kërkesat e një tregu të veçantë dhe etiketimi dhe paketimi mund të kenë nevojë të përshtaten bazuar në legjislacionin e huaj, rregulloret ose preferencat e blerësve të huaj.Prandaj, kompanitë duhet të kenë një bazë të shëndoshë financiare për të qenë në gjendje të përballojnë kërkesat shtesë për burimet që vijnë me eksportin.

A.2: A kemi nevojë të ndjekim standardet kombëtare dhe ndërkombëtare të menaxhimit dhe të produkteve?

Në varësi të produkteve ose shërbimeve të ofruara dhe për më tepër, tregut të synuar, kompanitë mund të përballen me kërkesa të ndryshme teknike, rregullative dhe ligjore. Në shumicën e rasteve, mund të kërkohet certifikim standard ISO (menaxhim dhe certifikim i produktit), në varësi të tregut, industrisë etj.Për kompanitë që ofrojnë produkte që i nënshtrohen direktivave të KE-së (Komunitetit Evropian) dhe të përcaktuara për tregun e BE-së (Bashkimit Evropian), ato duhet të respektojnë kërkesat e markës CE dhe të sigurojnë certifikimin e kësaj marke.Për kompanitë që ofrojnë shërbime ose aplikacione softuerike që kanë për qëllim ruajtjen dhe përpunimin e informacioneve personale të qytetarëve të BE-së, kompanitë duhet të bazohen në GDPR. Për më tepër, për aplikacionet softuerike që synojnë të përpunojnë pagesa në internet, kërkohet përputhja e PCI (Industria e Pagesave me Kartelë).

A.3: A e kemi hulumtuar tregun që synojmë?

Hulumtimi i tregut do t'ju ndihmojë të përcaktoni se cilat tregje vlejnë të ndiqen më shumë, kush janë klientët dhe konkurrentët tuaj, si shpërndahen dhe promovohen produktet në secilin treg, cilat barriera tarifore ose jo tarifore mund të ekzistojnë, dhe nëse do t’ju duhet të përshtatni produktin tuaj ose qasjen ndaj tregut. Hulumtimet e tregut dhe aftësitë e planifikimit janë asete të vlefshme.

A.4: A kemi bërë një vlerësim gjithëpërfshirës të rrezikut në lidhje me eksportin e planifikuar?

Për çdo kompani është shumë e rëndësishme të ndërmarrë një hulumtim gjithëpërfshirës që synon të identifikojë dhe vlerësojë të gjitha rreziqet e mundshme që lidhen me eksportimin. Tregtia  ndërkombëtare karreziqe shumë më të larta krahasuar me atë të brendshmen , me të cilën mund të jeni të familjarizuar. Shumica e rreziqeve të caktuara mund të lidhen me kufizime ligjore, kontraktuale dhe të pagesave.

A.5: A kemi burime njerëzore të nevojshme, posaçërisht kompetencë të përshtatshme, për të iniciuar dhe menaxhuar në mënyrë efektive punët e eksportit?

Në varësi të industrisë ku kompania është e përqendruar, pavarësisht nëse ofron shërbime ose produkte, mund të kërkohet një listë e kompetencave të detyrueshme për të menaxhuar prodhimin / zhvillimin dhe aktivitetet e mëtejshme të eksportit. Kompanitë duhet të iniciojnë një analizë të detajuar të detyrave të punës përmes përcaktimit të kompetencave të nevojshme dhe rekrutimit të mëtejshëm ose trajnimeve, për të siguruar që kompetencat përkatëse janë të disponueshme nga brenda.

A.6: A kemi një strategji për eksport?

Një strategji e hollësishme e eksportit duhet të zhvillohet nga çdo kompani, pavarësisht nëse ofron shërbime ose produkte.

A.7: A kemi ndërmarrë një promovim efektiv të aktiviteteve?

Shumica e vendeve kanë media të përshtatshme dhe mund të mbështesin ndonjë nga metodat që normalisht do të zbatoheshin për produktet tuaja, duke përfshirë Postën Direkte, Telemarketingun, Njoftimet për Shtyp, Reklamat e Paguara (Ads), panairet,  Uebfaqet dhe Postën Elektronike (E-Mail). Sidoqoftë, disa teknika mund të funksionojnë më mirë sesa të tjerat në tregje të caktuara. Kostot gjithashtu mund të ndikojnë në qasjen tuaj. Qartësisht, disa teknika kushtojnë më shumë nëse bëhen nga larg, të tilla si posta direkte, telemarkingu dhe udhëtimet e biznesit.

A.8: A kemi një plan / hartë udhëzuese specifike drejt eksportit?
Harta/Plani udhëzues i eksportit duhet të përfshijë të gjitha aspektet që rrjedhin nga hulumtimi gjithëpërfshirës, ligjor dhe teknologjik.

B. Produktet dhe Prodhimi

B.1: A kemi ndonjë produkt ose shërbim të disponueshëm / të gatshëm?

Zhvillimi i produkteve të reja kërkon burime të konsiderueshme në fushën e financave, kompetencës njerëzore, lehtësimeve,  testimit, teknologjisë etj. Në varësi të kompleksitetit të produktit / shërbimit, zhvillimi i produkteve të reja mund të kërkojë angazhim afatgjatë dhe financim të vazhdueshëm.Në rast të tregtimit të produktit ose shërbimit të zhvilluar tashmë, fokusi kryesor duhet të jetë në fushat e mëposhtme: menaxhimi i shitjes, ruajtja/magazinimi, logjistika, transporti, administrimi dhe raportimi.  

B.2: A kemi kapacitete të mjaftueshme të prodhimit për të përmbushur kërkesat e tregut vendor për eksport?

Planifikimi i kapacitetit të prodhimit është pjesë përbërëse e planifikimit të përgjithshëm operacional dhe strategjik të ndërmarrjes. Vlerësimi efektiv i kërkesës aktuale të tregut, nevojat e tregut në të ardhmen e synuar, kapacitetet e prodhimit të kompanisë për të përmbushur kërkesën aktuale dhe të ardhshme të tregut, është pjesë thelbësore e planifikimit strategjik të funksionimit të kompanisë. Planifikimi i kapaciteteve është veçanërisht i rëndësishëm për kompanitë që përgatiten të hyjnë në një treg eksporti.Në disa ndërmarrje, kapaciteti është i thjeshtë për t'u matur, veçanërisht nëse një kompani prodhon vetëm një produkt. Sidoqoftë, kapaciteti është e vështirë të matet për kompanitë me linja të ndryshme prodhimi. Ndryshimet e përditshme janë arsyeja kryesore për vështirësinë e matjes së kapacitetit në mënyrë reale. Punonjësit që mungojnë ose që vonohen, prishja e makinerisë, vjedhja e kabllove që shkaktojnë mbyllje elektrike, mirëmbajtja e objektit ose riparimi, vendosja e makinerive dhe punonjësit që kanë marrë pushime, janë shembuj të këtyre ndryshimeve.

B.3: A mund të sigurojmë konsistencën dhe angazhimin e prodhimit ndaj cilësisë së produktit / shërbimit të standardizuar?

Cilësia përfshin një gamë të gjerë të standardeve kombëtare ose ndërkombëtare dhe përcakton se ku do të pozicionohej produkti në një treg. Ekzistojnë kërkesa specifike teknike që i nënshtrohen një liste të produkteve ose një treg specifik. Për shembull, shënimi CE është një shenjë certifikimi që tregon konformitetin me standardet e shëndetit, sigurisë dhe mbrojtjes së mjedisit për produktet e shitura brenda Zonës Ekonomike Evropiane (EEA). Shenja CE është gjetur edhe në produktet e shitura jashtë EEA që janë prodhuar sipas standardeve të EEA.Ekzistojnë aspekte të ndryshme të cilësisë që duhet të merren parasysh: standardet e dizajnit, konformitetit, tregtueshmërinë, operacionale, ekonomike, mjedisore.

B.4: A është produkti ynë inovativ ose i ri në tregun e synuar?

Duke ofruar produkte ose shërbime të reja ose unike në një treg ndërkombëtar, kompania mund të ketë një përparësi konkurruese. Ndërkohë, gjatë fazës së hyrjes në një treg ndërkombëtar me produkt ose shërbim të ri, do të kërkohej shumë më tepër promovim dhe reklamim.

B.5: A kërkohet që produkti ynë të përmbushë kërkesat teknike dhe jo teknike?

Në varësi të produkteve ose shërbimeve të ofruara dhe për më tepër, tregut të synuar, kompanitë mund të përballen me kërkesa të ndryshme teknike, rregullative dhe ligjore.Për kompanitë që ofrojnë produkte që i nënshtrohen direktivave të KE-së dhe të përcaktuara në tregun e BE-së, ato duhet të respektojnë kërkesat e markës CE dhe të sigurojnë certifikimin e markës CE.Për kompanitë që ofrojnë shërbime ose aplikacione softuerike që kanë për qëllim ruajtjen dhe përpunimin e informacioneve personale të qytetarëve të BE-së, kompanitë duhet të bazohen në GDPR. Për më tepër, për aplikacionet e softuerëve që synojnë të përpunojnë pagesa në internet, kërkohet përputhja me PCI (Industria e Pagesave me Kartelë). Në shumicën e rasteve, mund të kërkohet certifikim standard ISO (menaxhim dhe certifikim i produktit), në varësi të tregut, industrisë etj.Tregjet globale ndryshojnë në mënyra të ndryshme me tregun e brendshëm në atë masë sa që produkti ose shërbimi mund të mos pranohen me lehtësi nga ai treg. Faktorët që mund të ndikojnë në mënyrën se si tregtohet produkti ose shërbimi përfshijnë: sistemin ligjor, kulturën, standardet teknike të kërkuara, praktikat e biznesit etj.

B.6: A është kostoja jonë e prodhimit konkurruese në krahasim me konkurrencën vendore dhe globale?

Ka shumë gjasa që shumica e bizneseve të vogla do të konkurrojnë në bazë të kostos. Prandaj, njohja e kostove të prodhimit tuaj dhe aftësia për të vlerësuar kostot e prodhimit të konkurrentëve tuaj mund të jenë jetike për suksesin tuaj. Për të ditur kostot tuaja, do t'ju duhet një sistem i kontabilitetit të kostove dhe procedurave, të cilat do t'ju japin një vlerësim të saktë të materialeve direkte dhe indirekte, të punës dhe kostove të shpenzimeve. Është e dobishme që të keni informacion për kostot e konkurrencës tuaj për njësi gjithashtu. Pasi këto vlerësime të jenë në dispozicion, duhet të bëni hapa të planifikuar për të siguruar që jeni në pajtim me konkurrencën tuaj, ose opsioni juaj i vetëm do të ishte të vendosni një çmim më të lartë dhe të justifikoni këtë rritje tek blerësit tuaj, në bazë të një strategjie të përshtatshme të pozicionimit.

C. Tregu dhe Marketingu

C.1: A ka ndërmarrja jonë me vendndodhje në Kosovë, pengesa ligjore dhe të tjera për eksportimin e produkteve ose shërbimeve në tregjet e synuara?

Në mënyrë specifike, për kompanitë që fillojnë aktivitetet e eksportit nga Kosova, duhet të bëhet një hulumtim i caktuar në lidhje me pengesat e eksportit. Në varësi të tregut të synuar, një sërë pengesash ligjore dhe të tjera mund të jenë të pranishme për mallrat dhe shërbimet e ofruara nga Kosova. Përveç marrëveshjes së CEFTA-së, Kosova ka nënshkruar marrëveshje të tregtisë së lirë (bazuar në produkte ose shërbime të veçanta) me Turqinë. Për më tepër, Kosova ka nënshkruar Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit me BE-në, që synon fillimisht të zvogëlojë sesa të eliminojë të gjitha tarifat doganore, dhe Programin e Sistemit të Përgjithshëm të Preferencave (GSP) me SHBA-të, Japoninë dhe Norvegjinë.

C.2: A e kemi identifikuar një partner strategjik, të gatshëm të bashkëpunojë si shpërndarës i produkteve ose shërbimeve tona në tregjet e synuara?

Në varësi të produkteve ose shërbimeve të ofruara, procesi i shpërndarjes përfshin, trajtimin fizik dhe shpërndarjen e mallrave, ndryshimin e pronësisë (titullin) dhe më e rëndësishmja blerjen dhe shitjen midis prodhuesve dhe ndërmjetësve dhe ndërmjetësve dhe klientëve.

C.3: A e kemi ekspertizën e caktuar menaxheriale, të prodhimit, tregut ndërkombëtar, të nevojshme për të filluar eksportin në tregjet globale?

Në shumë raste, produktet ose shërbimet mund të kërkojnë trajnime specifike për të mbledhur, instaluar ose operuar. Kjo kërkesë mund të rrisë seriozisht kostot e eksportit, rrjedhimisht të rritet çmimi i njësive të produktit. Kjo mund të jetë një pengesë serioze, sepse aftësimi i përdoruesve mund të jetë shumë i kushtueshëm dhe i rëndë, veçanërisht në tregjet e huaja ku gjuhët dhe distancat ndryshojnë shumë midis vendeve, dhe punëtorët e aftë ose të trajnueshëm mund të jenë në numër të vogël. Në rast të trajnimit të shtrenjtë, eksportimi do të bëhet shumë i pafavorshëm. Një mënyrë e mundshme për të ulur kostot e përgjithshme, është angazhimi i një distributori lokal në tregun e synuar i cili është i gatshëm të sigurojë aktivitete transporti, instalimi dhe operimi me kosto më të ulëta.

C.4: A është e nevojshme të keni marrëveshje paraprake me kompani të specializuara (ligjore, brenduese, të transportit, të sigurimeve) përpara fillimit të aktiviteteve të eksportit?

Pasi që hyrja në tregje të reja mund të ekspozojë kompaninë dhe produktet ose shërbimet e saj në kufizime të caktuara ligjore dhe të tjera, është e preferueshme që të filloni një hulumtim paraprak dhe vlerësim të rrezikut me qëllim identifikimin dhe zbutjen e të gjitha rreziqeve të mundshme të tregut. Për më tepër, hyrja në një treg të ri, do të kërkojë hyrjen në një gamë të gjatë të marrëveshjeve kontraktuale me partnerë, dyqane, furnitorë të shërbimeve etj.Meqenëse hyrja në një treg të ri do të kërkojë një gamë të gjerë aktivitetesh promovuese, identifikimi i një agjencie më të favorshme të marketingut për mbështetje të vazhdueshme, do të ulë kostot e marketingut në planin afatgjatë. Aktivitetet tjera të transportit dhe logjistikës në lidhje me transportin e mallrave dhe pjesëve rezervë, kërkojnë planifikim afatgjatë drejt menaxhimit më efikas të kontratave të transportit.

C.5: A kemi identifikuar ngjarje të panaireve ndërkombëtare dhe rajonale të tregtisë, në të cilat kompania ime mund të marrë pjesë?

Është demonstruar përmes shumë rasteve të suksesshme, që pjesëmarrja e rregullt në panaire të organizuara brenda tregjeve të synuara, është veprimtari shumë efektive drejt identifikimit të partnerëve strategjikë dhe klientëve të mundshëm. Për më tepër, pjesëmarrja në ngjarje tregtare ndërkombëtare, është një media efektive jo vetëm për krijimin e shitjeve, por edhe për marrjen e informacionit të vlefshëm të marketingut rreth strategjisë tuaj të marketingut.

C.6: A duhet të regjistrojmë emrin e kompanisë, emrin e markës/brendit ose markën tregtare në tregun e synuar?

Kompania e angazhuar në eksport duhet t'i kushtojë vëmendje të kujdesshme ligjeve të secilit vend në të cilin dëshiron të zhvillojë biznes. Sistemet juridike të vendeve të ndryshme mund të jenë aq të ndërlikuara, sa të këshillohet të përdorni shërbimet e një këshilltari juridik i cili mund t'ju këshillojë për regjistrimin e markës tregtare, regjistrimin e patentave ose regjistrimin e emrit të kompanisë. Për më tepër, preferohet që në varësi të nivelit të eksportit, të planifikoni paraprakisht dhe të mbroni emrin e kompanisë, markën/brendin, emrin e produktit dhe modelin industrial.

C.7: A jemi të gatshëm në aspektin teknologjik dhe profesional që të angazhohemi në marketing digjital?

Marketingu digjital kërkon disa zgjidhje teknologjike dhe kompetenca që lidhen me zhvillimin, dizajnimin dhe menaxhimin e mediave sociale. Në mënyrë të veçantë, aftësitë e mediave sociale janë të nevojshme për të planifikuar, zbatuar dhe menaxhuar vazhdimisht marketingun digjital.

C.8: A kemi ndërmarrë analiza të tregut për të kuptuar kufizimet kulturore dhe nevojat e klientëve në tregjet e synuara?

Është shumë e rëndësishme të kuptohet diversiteti kulturor dhe preferencat e tjera ndaj kompanive të huaja, e-commerce etj. Për më tepër, kërkime të mëtejshme të hollësishme janë të nevojshme për t'u ndërmarrë, me qëllim të identifikimit dhe analizimit të nevojave të klientëve në tregjet e synuara.

C.9: A gëzojmë të drejtë për fondet publike dhe fondet e donatorëve, të përcaktuara për zhvillimin e biznesit dhe promovimin e eksportit?

Pasi që ka shumë projekte vendore dhe ndërkombëtare për të financuar aktivitete të ndryshme investimi në Kosovë, është shumë e rëndësishme për çdo kompani që fokusohet në eksport, të përdorë grante në dispozicion dhe mundësi për bashkëfinancim. Aktualisht, ka projekte të donatorëve ndërkombëtarë, mundësi për investime bashkëfinancuese, subvencione nga Qeveria e Kosovës, mundësi të ndryshme kredie etj.



Vegëza të dobishme

  • Ballina
  • Kontakti
  • Webinarë
  • Publikimet

Llogaria

  • Kyçu
  • Llogaria ime

Regjistrohuni për Buletin

Përfito nga informatat e reja mbi ndryshimet juridike dhe biznesore!

© 2023 ACCESS/KIESA .Përkrahur nga BCC. Të gjitha të drejtat e rezervuara.